چرا ما از افراد خودشیفته خوشمان میآید؟ افراد خودشیفته چرا برای ما جذاب به نظر میرسند؟ آیا این جذابیت به دلیل خصوصیاتی است که آنان دارند یا برداشتهای ما آنان را جذاب نشان میدهد؟ در این مقاله سعی داریم این فرض را بررسی کنیم و دلایلی را نشان دهیم که افراد خودشیفته میتوانند جذابیت بیشتری برای دیگران داشته باشند.
وقتی سوالات بالا را از افرادی میپرسیم که خود مجذوب یک فرد خودشیفته هستند، اکثر آنها میگویند: به نظر میرسد افراد خودشیفته عزت نفس بالایی دارند. ابتدا بهتر است با واژههای خودشیفتگی و عزت نفس آشنایی بیشتر کسب کنیم تا قضاوت بهتری داشته باشیم.
فرد خودشیفته دارای ویژگیهای خودبزرگپنداری، نداشتن همدلی با دیگران، استفاده از دیگران برای رسیدن به مقاصد خود و نیاز به تایید شدن از طرف دیگران است.
عزت نفس به ارزیابی ذهنی فرد از خود گفته میشود و هر مقدار که این ارزیابی بالاتر باشد، فرد دارای عزت نفس بیشتری است. همانگونه که واضح است این دو واژه با هم تفاوت بسیاری دارند و به هیچ عنوان به یک معنا نیستند.
اما اگر بخواهیم بهترین پاسخ را درباره تفاوت این دو دسته از افراد بگوییم، باید اشاره کنیم که اگرچه هر دو دسته از افراد خودشیفته و افراد دارای عزت نفس بالا برآورد مثبتی از خود دارند، اما افراد خودشیفته برخلاف گروه دیگر این برآورد مثبت را در گرو ارزیابی مثبت دیگران از خود میدانند. به عبارت دیگر اگر دیگران از آنها تعریف نکنند، آنها به شدت احساس سرافکندگی خواهند کرد. در حالیکه افراد با عزت نفس بالا برآورد مثبت از خود را وابسته به تعریف دیگران نمیدانند.
فرد خودشیفته دارای ویژگیهای خودبزرگپنداری، نداشتن همدلی با دیگران، استفاده از دیگران برای رسیدن به مقاصد خود و نیاز به تایید شدن از طرف دیگران است.
عزت نفس به ارزیابی ذهنی فرد از خود گفته میشود و هر مقدار که این ارزیابی بالاتر باشد، فرد دارای عزت نفس بیشتری است. همانگونه که واضح است این دو واژه با هم تفاوت بسیاری دارند و به هیچ عنوان به یک معنا نیستند.
اما اگر بخواهیم بهترین پاسخ را درباره تفاوت این دو دسته از افراد بگوییم، باید اشاره کنیم که اگرچه هر دو دسته از افراد خودشیفته و افراد دارای عزت نفس بالا برآورد مثبتی از خود دارند، اما افراد خودشیفته برخلاف گروه دیگر این برآورد مثبت را در گرو ارزیابی مثبت دیگران از خود میدانند. به عبارت دیگر اگر دیگران از آنها تعریف نکنند، آنها به شدت احساس سرافکندگی خواهند کرد. در حالیکه افراد با عزت نفس بالا برآورد مثبت از خود را وابسته به تعریف دیگران نمیدانند.
در یک مطالعه جاکوب و جردن چهل و هفت دانش آموز را در گروه هایی به این شرح تقسیم کردند: افرادی دارای عزت نفس بالا و خودشیفتگی بالا، عزت نفس پایین و خودشیفتگی بالا، عزت نفس بالا و خودشیفتگی پایین.
سپس از برخی مشاهدهگران خواسته شد طبق ضوابطی میزان عزت نفس این افراد را از روی تصاویرشان بسنجند. نتایج نشان میدهد از میان افرادی که دارای میزان برابر عزت نفس بودند، آنان که خودشیفتگی بیشتری داشتند توسط مشاهدهگران به عنوان افرادی که عزت نفس بالاتری دارند شناسایی شدند.
سپس از برخی مشاهدهگران خواسته شد طبق ضوابطی میزان عزت نفس این افراد را از روی تصاویرشان بسنجند. نتایج نشان میدهد از میان افرادی که دارای میزان برابر عزت نفس بودند، آنان که خودشیفتگی بیشتری داشتند توسط مشاهدهگران به عنوان افرادی که عزت نفس بالاتری دارند شناسایی شدند.
علاوه بر این ، شرکت کنندگان علیرغم آگاهی از این واقعیت که خودشیفتگان نسبت به افراد غیر خودشیفته خودخواهتر هستند، از خودشیفتگان طرفداری می کردند. بنابراین، اینگونه ادراک شد که افراد خودشیفته دارای عزت نفس بیشتری برآورد میشوند.
برای مطالعه دوم، 194 دانشجوی کارشناسی ارشد (32 مرد) همان عکسها را مشاهده کردند. برخی دانش آموزان فقط تصاویر را مشاهده میکردند، در حالی که برخی دیگر اطلاعاتی راجع به عزت نفس و یا خودشیفتگی آنان (هم بالا یا پایین) دریافت میکردند.
نتایج این آزمایش مجدداً نشان داد که شرکت کنندگان افراد با خودشیفتگی بالا را دارای عزت نفس بیشتر از اهداف با خودشیفتگی پایین دانستند و علاقه بیشتری به آنان داشتند. با این حال وقتی اطلاعاتی در مورد خودشیفتگی افراد داده شد، درصد علاقه شرکت کنندگان به آنها بسیار کاهش یافت.
احتمالا به این دلیل که دیگر نمیتوانستند روی عزت نفس تمرکز کنند و یا اینکه خودشیفتگی در فرهنگها معمولا منفی تلقی میشود این علاقه کاهش یافت.
همچنین در یک مطالعه دیگر از تعدادی خواسته شد با دیدن عکسهای افراد بگویند کدام یک از آنها را دوست دارند از نزدیک ببینند. نتایج مطالعه نشان داد افراد دارای خودشیفتگی بالا بیشتر از دیگران به عنوان اهداف دیدار انتخاب شدند.
برای مطالعه دوم، 194 دانشجوی کارشناسی ارشد (32 مرد) همان عکسها را مشاهده کردند. برخی دانش آموزان فقط تصاویر را مشاهده میکردند، در حالی که برخی دیگر اطلاعاتی راجع به عزت نفس و یا خودشیفتگی آنان (هم بالا یا پایین) دریافت میکردند.
نتایج این آزمایش مجدداً نشان داد که شرکت کنندگان افراد با خودشیفتگی بالا را دارای عزت نفس بیشتر از اهداف با خودشیفتگی پایین دانستند و علاقه بیشتری به آنان داشتند. با این حال وقتی اطلاعاتی در مورد خودشیفتگی افراد داده شد، درصد علاقه شرکت کنندگان به آنها بسیار کاهش یافت.
احتمالا به این دلیل که دیگر نمیتوانستند روی عزت نفس تمرکز کنند و یا اینکه خودشیفتگی در فرهنگها معمولا منفی تلقی میشود این علاقه کاهش یافت.
همچنین در یک مطالعه دیگر از تعدادی خواسته شد با دیدن عکسهای افراد بگویند کدام یک از آنها را دوست دارند از نزدیک ببینند. نتایج مطالعه نشان داد افراد دارای خودشیفتگی بالا بیشتر از دیگران به عنوان اهداف دیدار انتخاب شدند.
چرا افراد خودشیفته به نظر میرسد دارای عزت نفس بالاتری هستند؟!
شاید دلیل نخست این باشد که افراد خودشیفته بیش از دیگران به فردگرایی اهمیت میدهند و به نظر میرسد که این کار باعث میشود کنجکاوی بیشتری در دیگران برای ارتباط با آنها برانگیخته شود.
یکی از دلایل دیگر میتواند این باشد که افراد خودشیفته بیش از دیگران به خودشان میرسند، برای لباس پوشیدن وقت بیشتری میگذارند و هزینه بیشتری را صرف آرایش خود میکنند.
شاید دلیل نخست این باشد که افراد خودشیفته بیش از دیگران به فردگرایی اهمیت میدهند و به نظر میرسد که این کار باعث میشود کنجکاوی بیشتری در دیگران برای ارتباط با آنها برانگیخته شود.
یکی از دلایل دیگر میتواند این باشد که افراد خودشیفته بیش از دیگران به خودشان میرسند، برای لباس پوشیدن وقت بیشتری میگذارند و هزینه بیشتری را صرف آرایش خود میکنند.
*برگرفته از سایت Psychology Today