فهرست مطالب
اختلال اضطراب اجتماعی یکی از اختلالات شایع روانشناختی است که در برخی آمارها از آن به عنوان سومین اختلال همهگیر روانشناختی یاد میشود.
تعریف
در تعریف این اختلال آمده است:
«هراس یا اضطراب واضح از یک یا چند موقعیت اجتماعی که در آنها فرد در معرض ارتباط با دیگران است».
در واقع فرد دارای این اختلال از قرار گرفتن در موقعیتهای اجتماعی خاص میترسد که این ترس میتواند فعالیت های روزانه وی را مختل کند. مثلا ممکن است فرد مبتلا به این اختلال از پذیرش یک موقعیت شغلی به خاطر قرار گرفتن در موقعیتی که باید در جمع دیگران صحبت کند، سرباز زند.
دسته بندی
اختلال اضطراب اجتماعی را میتوان به دو نوع «خاص» و «عمومی» دستهبندی کرد.
در نوع خاص این اختلال، فرد از یک موقعیت خاص مانند «غذا خوردن در برابر دیگران»، یا مکانی خاص مانند «بازار» میهراسد.
اما در نوع عمومی این اختلال، فرد به صورت کلی از مورد قضاوت قرار گرفتن رفتار و ظاهر خود توسط دیگران هراس دارد. مثلا از این میترسد که کسی او را تحقیر کند یا در جمع حرکتی انجام دهد که مغایر اصول اخلاقی وی است.
مثلا در یک مورد خاص، مراجعی از این وحشت داشت که در جمع کنترل مدفوع خود را از دست دهد، به همین دلیل از حضور در بسیاری از جمع ها خودداری میکرد.
آمارها چه میگویند؟؟
حدود ۱۳ درصد از مردم در دوران زندگی خود رفتارهایی را از خود بروز میدهند که میتوان آن را زیر مجموعه این اختلال ارزیابی کرد. اگرچه درصد کمتری از آنها در زندگی به مشکل مهمی برمیخورند و اختلال جدی دارند.
دلایل ظهور این اختلال چیست؟؟
دلایل فیزیولوژیک
از نظر بیوشیمیایی، به هم خوردن ترکیب برخی ناقلهای عصبی در مغز میتواند در بروز این اختلال موثر باشد.
از طرفی فعالیت بیش از حد قسمتی از مغز به نام «آمیگدال» که مسوول پاسخِ ترس میباشد نیز در این اختلال دخیل است.
دلایل ژنتیکی و ارثی
بررسی ها نشان میدهد والدین افرادی که دارای اختلال اضطراب اجتماعی هستند، بیشتر از والدین افراد دیگر مبتلا به این اختلال هستند.
همچنین در یک پژوهش نشان داده شده که احتمال ابتلای افرادی که بستگان درجه اول آنها مبتلا به این اختلال هستند، حدود دو تا سه برابر دیگران است.
ناشی از مصرف مواد
استفاده بیش از اندازه از مشروبات الکلی و برخی از انواع مواد مخدر میتواند در ظهور این اختلال موثر باشد
عوامل محیطی_ارتباطی
بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال، یک تجربه بسیار تلخ در گذشته دارند که میتوان آن را ریشه این مشکل دانست.
برای مثال، افرادی که در کودکی مورد تحقیر، طرد شدگی و یا آزار جنسی قرار گرفتند بعدها هراس خود از ارتباط اجتماعی و حضور در جمع را در قالب این اختلال نشان دادند.
تشخیص
برای تشخیص این اختلال، عوامل فیزیولوژیک و رفتاری متعددی را میتوان بررسی کرد.
فرد دارای این اختلال دو نوع مکانیسم برخورد با موقعیتهای اضطراب زا دارد: یا از آن موقعیت فرار میکند و یا پیش از قرار گرفتن در معرض آن، اجتناب میکند.
این افراد معمولا علاقه زیادی به ارتباط برقرار کردن با افراد جدید ندارند و این بی علاقگی در برخورد آنان قابل ردیابی است.
تعریق شدید، تپش قلب، لرزش دست و نفس تنگی در موقعیت های اجتماعی، از نشانههای فیزیولوژیک برای تشخیص این بیماری است.
درمان
نکته بسیار مهم در مورد مبتلایان به این اختلال این است که آنها به دلیل ترس از قضاوت شدن و هراس های عمیق از رابطه اجتماعی، معمولا به روانشناس مراجعه نمیکنند و برخی از آنها شاید خود درمانی را آغاز کنند، که این خود درمانی در بسیاری از مواقع حتی ممکن است وضع را بدتر کند.
خوشبختانه رویکردهای درمانی مختلفی مانند «درمان شناختی_رفتاری» و «روان پویشی کوتاه مدت» در درمان این اختلال میتوانند موثر واقع شوند.
از طرفی «دارو درمانی» و استفاده از دستگاههای «نورو فیدبک» نیز میتوانند مکمل خوبی برای درمان باشند.