فهرست مطالب
بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در انگار در مرزی بین نوروز و پسیکوز قرار دارند و با بی ثباتی فوق العاده در عاطفه، خلق، رفتار مشخص میشوند. یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است در یک موقعیت، فردی را به عنوان «دوستداشتنیترین و مهمترین» در نظر بگیرد و در موقعیت دیگری از او به عنوان «بیرحمترین و استثمارکنندهترین شخص» یاد کند. ظاهراً نقطهی تعادلی در زندگی آنها وجود ندارد. سندروم بیثباتی عاطفی شخصیت، ای آی پی اس، یا به عبارتی دیگر، اختلال شخصیتی مرزی، توصیفگر مشکلی است که انسانهای دارای عدم ثبات احساسی، اضطراب یا الگوی رفتاری خود-ویرانگر به آن مبتلا هستند. اگر کسی دارای ای آی پی اس باشد ممکن است دچار حالت روان پریشی مرزی شود که حالت تردید و دودلی کامل درباره خود و دیگران دارد.
رفتارهایی که ممکن است از شخص مبتلا به اختلال شخصیت مرزی بروز کند
- بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی نسبت به مفاهیم هویت، ارزشها، وفاداریها و هدفهای خود تردید دارند، برای جبران هویت ناقص و آشفته خود اغلب روی پوستشان کلماتی مانند مادر، عشق یا عکسهایی (مانند عکس فرد محبوب یا حیوانات) را خالکوبی میکنند. این خالکوبیها در حکم قدرتدهنده و آرامشبخش است.
- این بیماران در روابط پرشور و ناپایدار (که گاهی با بیمبالاتی جنسی همراه است) درگیر میشوند.
- نکته مهم و دردناک زندگی افراد شخصیت مرزی اقدامهای مکرر خودآزاری (خودزنی) است. آنها ممکن است برای رفع تنش درونی یا به قصد کمک گرفتن از دیگران اقدام به «تیغ زدن یا سوزاندن» قسمتهای مختلف بدن خود نمایند. اما اغلب در بازو، سینه و شکم میتوان آنها را مشاهده کرد.
- بیشترِ کسانی که اختلال شخصیت مرزی دارند، حوصلهشان خیلی زود سر میرود. همین باعث میشود کارهای تکانشیشان از نوع خطرناک باشد تا ایجاد هیجان کند، مثلاً همین رانندگی غیرعادی، مصرف موادمخدر، قمار یا روابط جنسی پرخطر. البته همهی مرزیها هم دنبال کارهای پرخطر نمیروند، بلکه برخی مرزیها ممکن است خریدهای یکهویی بکنند یا اینکه بعضی وقتهای خاص، یکدفعه و بدون اینکه گرسنه باشند، شروع کنند به پرخوری.
- زود عصبانیشدنِ بعضی وقتها دردسرساز است، اما اگر شخص مبتلا به اختلال شخصیت مرزی باشد، در مقایسه با دیگر آدمهای دنیا این دردسرها آنقدر زیاد پیش میآیند که همهی زندگی اش را تحت تأثیر قرار میدهند.
- اگر مبتلا به اختلال شخصیت مرزی یا ای آی پی اس باشید، احساس اعتماد و امنیت در روابط با نزدیکان خود برایتان دشوار خواهد بود و میان احساس ستایش نسبت به نزدیکترین اشخاص در یک لحظه و احساس تنفر از آنها در لحظهای دیگر در نوسان خواهید بود. این امر به دشواری حفظ روابط درازمدت میانجامد.
- اگر مبتلا به اختلال شخصیت مرزی باشید، ممکن است به ”درمان شخصی” بهوسیلهی مشروب الکلی یا موادمخدر دست بزنید یا مبتلا به اختلال تغذیه و خود آسیب زنی بشوید.
- اگر دچار اختلال شخصیت مرزی باشید، کنترل احساس انزوا، اضطراب یا خشم برایتان دشوار خواهد بود و ممکن است به شیوههای گوناگون به خودتان از نظر جسمی یا روانی آسیب برسانید.
- اگر دچار اختلال شخصیت مرزی باشید، ممکن است گاهی در یک لحظه اعتمادبهنفس خوبی داشته باشید اما لحظهای دیگر، به حالت از خودبیزاری عمیقی فرو بغلطید.
- بسیاری از مبتلایان به ای آی پی اس از احساس تهی بودن و مشکلات هویتی خود سخن میگویند. شخصیتهای مرزی با استیصال تلاش میکنند نگذارند فرد موردعلاقهشان، تنهایشان بگذارد. این وحشت و نگرانیِ از طرد شدن مداوم باعث میشود برخی شخصیتهای مرزی، همنشینی با چیزهایی را ترجیح بدهند که قرار نیست کسی را ترک کنند، مثلا حیوانات، گلها و اشیای بیجان.
- سختترین بخش زندگی برای شخصیتهای مرزی، روابط بینفردی است. فرقی نمیکند این رابطه با مادر و پرستار و رفیق باشد یا رابطهای عاشقانه. بیماران دچار اختلال شخصیت مرزی چون احساس وابستگی و خصومت را همزمان دارند، روابط بین فردیشان آشفته و به هم ریخته است. ممکن است به کسی که احساس نزدیکی با او میکنند، وابسته شوند، و از طرف دیگر نسبت به دوستان صمیمی خود هم اگر احساس سرخوردگی پیدا کنند، خشمی بسیار زیاد ابراز میکنند. بیماران دچار اختلال شخصیت مرزی نمیتوانند تنهایی را تحمل کنند و برای تشفی خود حتی به نحوی دیوانهوار به جستجوی ایجاد رابطه بر میآیند.
- همهی ما ممکن است هرازگاهی بسته به شرایط مضطرب شویم، اما اضطراب در بیماران اختلال شخصیت مرزی با احساسات شدید عصبی، تنش، وحشت و رفتارهای نامناسب همراه میشود. این احساسات اغلب به عنوان یک پاسخ فوقالعاده حساس به رفتار و اقدامات دیگران به وجود میآید.
- بیماران این اختلال احتیاج شدیدی به دوست داشته شدن و مورد توجه قرار گرفتن دارند و عدم پاسخگویی به این نیاز، آنها را بسیار مضطرب میسازد. یک نمونه از نوسانات خلقی، افزایش ناگهانی تمایلات جنسی در مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی است که باعث میشود با اختلال دوقطبی اشتباه گرفته شود. اما در اختلال دوقطبی، این تمایلات ممکن است یک هفته و یا بیشتر طول بکشد، در حالی که در اختلال شخصیت مرزی نوسانات خلقی به سرعت و در پاسخ به محرکهای بیرونی رخ میدهد.
مطابق معیارهای موجود باید دستکم ۵ نشانه از نشانههای زیر را در مورد شخصیت مرزی داشته باشید
- احساس هراس شدید از تنها ماندن، احساس مکرر تهی بودن، تصویری مغشوش یا بیثبات از خود داشتن به عبارتی اختلال و اشکال در هویت نوسان شدید میان حالات عاطفی، آزردگی شدید، اضطراب یا افسردگی که چند ساعت، حداکثر چند روز، دوام یابد.
- روابط پرتلاطم که میان ستایش شدید و حقیر پنداشتن مفرط در نوسان است.
- خشم شدید و تند که در تناسب با علت آن نیست.
- تصورات کوتاهمدت مبتنی بر سوءظن اغراقآمیز یا احساس گذرای غیر واقعی بودن.
- برانگیختگی بدون تامل که برای نمونه اعتیاد به موادمخدر، اعتیاد جنسی، اعتیاد به خوردن یا اعتیاد به پول خرج کردن به وجود می آورد.
- خودآسیبرسانی، فکر خودکشی، صحبت کردن درباره خودکشی و برنامهریزی برای خودکشی.
- بروز افکار بدگمانانه (پارانویید) یا علایم شدید تجزیهای به صورت گذرا و در مواقع فشار روانی (استرس) حتی در صورتی که این علائم را تشخیص بدهید، به این معنی نیست که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی هستید.
اطلاع از ابتلا به اختلال شخصیت مرزی نیازمند ارزیابی حرفهای است. حایز اهمیت است که مشخص شود که علائم شما معلول عوامل دیگری نیست.
تحت نظر قرار گرفتن شخصیت مرزیها جهت درمان
اگر مبتلا به اختلال شخصیت مرزی باشید میتوانید از رواندرمانی، بهصورت گروهی یا فردی، برخوردار شوید. انواع گوناگونی از درمان وجود دارد که بنا بر تجربه تاثیر خوبی بر اختلال شخصیت مرزی دارند. رفتاردرمانی دیالکتیکی، DBT، درمان مبتنی بر شناخت روانی، MBT، و طرحوارهدرمانی نمونههایی در این زمینه است. شما همچنین میتوانید از درمان به وسیله مواد دارویی برخوردار شوید. شما این حق را دارید که بدانید چه گزینههای درمانی وجود دارد و نیز از این امکان برخوردار شوید که خودتان نیزدر معالجه شرکت داشته باشید. حایز اهمیت است که شما خودتان دارای انگیزه باشید و به درمانگر خود اعتماد داشته باشید. اگر شما پیشتر برای درمان مراجعه کرده اید اما به نظرتان این درمان کارآمد نبوده است، نباید نومید شوید بلکه باید دوباره مراجعه کنید. پژوهش ها نشان داده است که آنچه که در معالجه تعیین کننده است شکل درمان نیست بلکه میزان اعتماد ایجاد شده به درمانگر است.