فهرست مطالب
امروزه عبارت اختلال هیجانی رفتاری تقریبا به گوش اکثر مردم خورده است.اختلالی است که کودک در سازگاری با محیط و بیان احساسات خود مشکل دارد.امروزه این اختلال به روش های مختلفی قابل درمان است و یکی از روش هایی که بسیار هم کاربرد دارد روش بازی درمانی است.در این مطلب به بررسی روش بازی درمانی و کاربرد آن در درمان اختلال هیجانی رفتاری می پردازیم.
بازی درمانی
کودکان به دلیل پایین بودن سطح تفکر انتزاعی،قادر به بیان هیجانات و احساسات خود نیستند،سرکوب و عدم مهارت در بیان احساسات به ویژه احساسات منفی بهداشت روانی کودک را به خطر می اندازد.به خاطر همین پیدا کردن راهی که کودک از با استفاده از آن بتواند به شیوه ای غیر از بیان کلامی،هیجانات خود را بیان کند ضروری است.بازی ابزاری است که کودک به کمک آن،خود را بیان می نماید و برای هرکودکی جدا از نژاد،زبان و ملیت وسیله ی مناسبی برای تخلیه ی هیجانات و ابراز خود می باشد.
بازی
بازی کارکردی متناسب با سن است و عموما نقطه ی مقابل کار است.بازی یک فعالیت سرگرم کننده که فارغ از اجبار و غیرمنطقی بودن،فرصت مناسبی را جهت بیان احساسات برای فرد فراهم می سازد.هاجز چهار ویژگی عمده را برای بازی مطرح می سازد:
1.ذاتی بودن: بازی فعالیتی است که کودکان تمایل ذاتی به انجام آن دارند و بدون آموزش و یادگیری به سمت بازی گرایش دارند.
2.آزادانه انتخاب شدن: کودک در انتخاب نوع بازی آزاد است.تعدد بازی ها و خلاقیت در کشف بازی های جدید این فرصت را برای کودک ایجاد می کند.
3.غیرواقعی بودن:بازی فعالیتی غیرواقعی است و کودک با قدرت تخیل خود می تواند در جریان بازی در نقش های غیرواقعی ظاهر شود.
4.کاربرد فعالانه و لذت بخش:این ویژگی مهم ترین خصیصه بازی است که تمایل کودک را برای مشارکت در بازی افزایش می دهد.
تاریخچه ی بازی به عنوان روش درمانی
بازی درمانی روشی است که در آن با استرس های هیجانی کودکان مقابله می شود و هم چنین برای کودکانی که دچار آشفتگی های ناشی از مشکلات خانوادگی هستند به کار می رود.درمانگرانی که بازی درمانی را انجام می دهند معتقد هستند که این تکنیک به کودکان اجازه می دهد مسائلی را که نمی توانند در محیط روزانه شان مطرح سازند در قالب بازی ارائه دهند و با هدایت درمانگر هیجانات مخفی خود را نمایان کنند.در بازی درمانی، درمانگر رفتار کودکان را بدون قید و شرط می پذیرد.بدون این که آن ها را غافلگیر کند،با آن ها بحث کند و یا نادرستی کار آن ها به آن ها گوشزد کند.حدود 60 سال است که از بازی درمانی به عنوان روشی مناسب در درمان کودکان استفاده می شود.از دلایل موفقیت این روش در درمان کودکان،عدم نیاز به تفکر انتزاعی و مهارت های کلامی بالا درابراز رفتار می باشد.برای کودکان اسباب بازی،بیان گر زبان آن ها است و بازی کردن گفتگوی آن ها محسوب می شود.
مراحل اجرای بازی درمانی
تشخیص
انتخاب تکنیک بازی درمانی به عنوان روش درمانی
برنامه ریزی فرایند درمان
اجرای برنامه ی درمان
ارزیابی رفتار
بازی درمانی و اختلال هیجانی رفتاری
پژوهشگران در پژوهش های خود به تاثیر بازی درمانی در کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری پرداخته اند و در ارزیابی نهایی بعد از درمان،کاهش معنادار اختلالات را مشاهده کرده اند.بازی درمانی روش موثری برای اصلاح رفتار،توسعه ی خودپنداره و ارتقای مهارت های اجتماعی می باشد.در واقع درمانگر در جریان بازی درمانی با ایجاد یک شبکه ی ارتباطی پویا با کودک فرصت کشف،ابراز و درک بهتر افکار و احساسات را برای آن ها مهیا می سازد.دریافت چنین خدماتی از سوی کودکان اغلب برای والدین هزینه بر می باشد.به همین دلیل می توان مدرسه را محل مناسبی برای ارائه ی خدمات بازی درمانی دانست.یکی از دلایل این پیشنهاد این است که اکثر کودکان با مدرسه ارتباط دارند.مدرسه محیطی امن برای خانواده و کودک به شمار می آید و مسئولان و معلمان اولین افرادی هستند که بدون واسطه با کودک در ارتباط می باشند و هم چنین اولین افرادی نیز هستند که با مشکل کودک مواجه می شوند.
اثرات بازی درمانی در مدارس
بهبود رابطه ی کودکان با مسئولان مدارس
مشکلات هیجانی،رفتاری و اجتماعی برسر راه آموزش و یادگیری کاهش می یابد.
باعث ارتقاء سطح انطباق کودک با کلاس می گردد.
موجب ارتقاء مهارت های ارتباطی و اجتماعی در دانش آموزان می گردد.
نتیجه گیری
بازی درمانی در مقایسه با سایر روش های درمانی که برای کودکان به کار می رود،یک مزیت دارد و آن جذابیت داشتن برای کودکان است.کودکان جدا از خصوصیات فردی و یا دارا بودن یا نبودن هرگونه اختلالی،تمایل ذاتی به بازی به عنوان یک فعالیت لذت بخش دارند.ذات بازی توام با لذت است و این اولین خاصیت بازی درمانی است که کودک دارای اختلال را درگیر یک فعالیت لذت بخش می کند که احساس شادی و نشاط در کودک ایجاد می کند.این لذت کودک راترغیب می کند که به درمان ادامه دهد.بیشترین اختلالاتی که به وسیله ی بازی قابل درمان است اختلالات عاطفی و هیجانی است.بازی به این دلیل که هم مستقیما با عواطف کودک سروکار دارد و هم هیجانات اورا تحت تاثیر قرار می دهد،بهترین درمان برای کمک به کودکانی است که درگیر این نوع اختلالات می باشند.
منبع:روش های مختلف بازی درمانی و کاربرد آن در درمان اختلالات رفتاری و هیجانی کودکان-نادره سهرابی شگفتی