فهرست مطالب
یکی از مسایل و دغدغه های امروز والدین این است که چگونه با کودک لجباز خود رفتار کنیم ؟
بسیاری از والدین هستند که در مقابل نافرمانی ها و لجبازی کودکانشان درمانده شده اند و نمی دانند که چگونه باید با آنها برخورد کنند !!
همانطور که مشخص است رفتار و برخورد نامناسب والدین با کودک می تواند لجبازی در کودکان را تشدید و اثرات مخرب به جا بگذارد. بخصوص والدینی که تحمل و صبر خود را از دست داده و در این شرایط ممکن است بخاطر لجبازی های مداوم فرزند خود عصبانی و او را کتک بزنند و این برخورد ها اثرات و آسیب های شدیدی را به همراه دارد.
اما منظور از لجبازی چیست ؟
یک رفتار ناسازگارانه و نامطلوب است که فرد برروی عقیده خود پافشاری کرده و به مخالفت با دیگران می پردازد . کودکان لجباز مشکلات خود را بصورت گریه ، نق زدن ، پرخاشگری، بی خوابی ، امتناع از خوردن ، آسیب رساندن به خود و دیگران ، ناسزا گفتن ، فریاد کشیدن و .. نشان می دهند .
لذا در این گونه موارد باید به دنبال پی بردن به علت و مشکل و رفع آن بود. عواملی مانند بی توجهی والدین ، محرومیت ها و رفتارهای سخت گیرانه والدین ، عدم توجه به نیازهای عاطفی فرزندان ، الگوبرداری و بدآموزی از دیگران ،بیماری ها و مشکلات جسمی مانند ناهماهنگی سیستم غدد درون ریز(کم کاری و پرکاری تیروئید )، تولد خواهر یا برادر (فرزند دوم) ، زیاده روی در انتقاد و سرزنش ، خشونت و دعواهای والدین ، امر و نهی کردن های مکرر ، معاشرت های ناروا و ناشایسته و … می تواند باعث ایجاد و تشدید لجبازی در کودکان شود .
چه باید کرد؟
گاهی اوقات عدم توجه به صحبت های بزرگتر به معنای لجبازی نسیت لذا مخالفتهای جزئی یک روند طبیعی در رشد کودک است که نگرانی در قبال آن معنایی ندارد و ممکن است لجبازی کودک امتناع طبیعی وی از درخواست های مکرر والدین باشد که بر اساس استقلال شخصیتی صورت می گیرد بنابراین کودک باید حق انتخاب داشته باشد و این انتخاب فقط به لباس ، وسایل شخصی و … محدود نمی شود . هر کودکی با توجه به سن و میزان درکش به درجه ای از استقلال شخصیتی و اعمال نظراتش در انتخابهای گوناگون تمایل دارد . کودکان از طریق لجبازی و پافشاری برآنچه می خواهند شخصیت خود را بعنوان یک فرد مستقل بسازند ، تقویت می کنند و والدین باید به لجبازی های کودکان احترام بگذارند (بعنوان مثال ؛ هنگام امتناع از خوردن یک غذا ، انجام ندادن امور روزمره مانند تعویض لباس و …) و در صورت ضرورت بجای برخورد قاطع و مقابله به مثل ، دلیلش را برای امتناع جویا شده و اگر مشکلی هست برطرف کنند.
اما لجبازی از چه سنی آغاز می شود ؟
تمام کودکان کم و بیش لجبازی را دارند ولی لجبازی از حدود یک سالگی شروع و بتدریج شدت می گیرد و در سن سه سالگی به اوج خود می رسد و در نهایت پس از این دوره فقط هرازگاهی لجبازی دیده می شود که بیشتر برای رسیدن به کشف خود و محیط پیرامون خود ابراز می شود.
بنابراین لجبازی زیر سه سال محتاطانه و بیشتر بصورت واکنش های رفتاری غیرهدفدار به شکل نق زدن، بی خوابی ، غذا نخوردن و .. است . و بالای سه سال لجبازی بصورت مستمر دیده می شود زیرا در این مرحله از رشد ، کودکان حساس ، زودرنج، و پرخاشگر می باشند.
در سن چهارساگی لجبازی به حیطه های اجتماعی بصورت رفتارهای هدفمند و آگاهانه به شکل حمله به دیگران (خواهر،برادر، والدین و دوست ) صورت می گیرد و در بین سنین پنج تا هفت سالگی بالاترین درصد لجبازی ، نافرمانی و عدم کنترل دیده می شود .
چرا کودکان لجباز می شوند ؟
اگر انتظارات والدین از کودک منطقی باشد و وظایف ساده و روشن برای آنها تعیین کنند کودکان نیز همکاری می کنند و رفتارهای مطلوب نشان می دهند. در نتیجه کودک برای کنار امدن با دیگران به قوانین ساده و شفاف نیازمند است و نباید انتظار داشته باشیم که هر آنچه والدین می گویند کودک انجام دهد . بعنوان مثال ؛ کودکان پیش دبستانی تمایل دارند خودشان تصمیم بگیرند ، انتخاب کنند و در کارهای مرتبط با خود مستقل باشند . بنابراین وقتی کودک درخواستی دارد و والدین آنها را مجبور به انجام عملی برخلاف میلشان می کنند لجباز می شوند . گاهی هم توجه زیاد به رفتارهای نامطلوب کودکان منجر به رفتارهای نادرست انان میشود بطوری که کودک به دلیل آوردن ، نق زدن و جرو بحث . .. متوسل می شود . و در مواقعی هم پیش می آید که علت لجبازی کودکان به علت بی ثباتی رفتار والدین باشد مثلا ؛ یک روز هیچ عکس العملی در برابر لجبازی نشان نمی دهند و روز دیگر از آنان می خواهند مطابق میل آنان رفتار کنند در صورتی که اگر همیشه با کودکان رفتار ثابتی داشته باشیم کمتر لجبازی می کنند.
نیاز کودک به مشاور حرفه ای
از آنجایی که نوع تربیت بر چگونگی زندگی هر فرد و سرنوشت او تاثیرگذار است ، آگاهی از روش های صحیح تربیتی برای والدین الزامی است . همه والدین خواهان بهترین تربیت برای فرزندان خود هستند ، لذا تصمیم گیری غلط می تواند آینده کودک را به خطر اندازد.
بنابراین هرگاه والدین در اکثر روز شاهد لجبازی ، نافرمانی، تحریک پذیری ، قشقرق به پا کردن همراه با خشم و خشنونت در مقابل رسیدن به خواسته های خود ، و رفتارهایی از قبیل تخریب وسایل خانه و آسیب زدن به خود یا دیگران که قادر به پذیرش مسئولیت اشتباهات خود نبوده و دیگران را مقصربداند ، بطوری که تمام این رفتارها موجب رنجش خاطر دیگران شود ؛ در این شرایط لازم است به یک متخصص روانشناس مراجعه کنند.
ساجده نوربالا-روانشناس کودک