فهرست مطالب
احتمالا انیمیشن inside out را دیدهاید. در این انیمیشن خانوادهای با تغییر محل زندگی مجبور به تغییر مدرسه فرزند خود میشوند. این تغییرات یکباره، گسست پیوندها و روابط دوستانه قبلی و ورود به محیط جدید باعث میشود فرزند خانواده دچار اضطراب، خشم و احساس افسردگی شود. انیمیشن مذکور با نگاهی روانشناسی تغییر مدرسه و تغییر محیط زندگی بر یک کودک را نشان میدهد. اینکه از منظر روانشناسی تغییر مدرسه تا چه حد میتواند خُلق کودک را عوض کند.
شاید در ابتدا با دیدن این کارتون بگوییم مگر تغییر مدرسه و تغییر محیط زندگی اینقدر میتواند آزاردهنده باشد؟ اما واقعیت این است که مشکلات تغییر مدرسه کودک و تغییر محل زندگی گاه به همین اندازه برای یک کودک اضطرابزا است.
هر فرد در زندگی احتمالاً چند بار محل زندگی، تحصیل و کار خود را عوض میکند و با افزایش سن و وارد شدن به مرحله دیگری از زندگی، این تغییر محیط زندگی طبیعی است. مثلاً ورود به دوره دبیرستان لاجرم باعث تغییر محل تحصیل شما خواهد شد.
اما این تغییرات گاه در زندگی افراد نه در آستانهی ورود به یک مرحله جدید، بلکه بر اساس یک الزام یا خواسته درونی است. مثلاً ممکن است خانوادهای که چند سال در یک خانه کوچک زندگی میکردند، با بهبود سطح اقتصادی خانه بزرگتری در منطقه بهتری بخرد و یا برای بهبود شرایط کسب و کار خود مجبور به مهاجرت به شهر یا کشور دیگری میشوند.
این تغییرات گاه به دلایل مثبت و گاه به دلایل منفی رخ میدهد، اما در هر صورت پس از مدتی انسانها معمولاً با محیط جدید سازگاری پیدا میکنند. اما در این میان کودکان سختتر از افراد بالغ میتوانند خود را با تغییرات رخ داده هماهنگ کنند و معمولاً در ابتدا مشکلاتی برای آنها پیش میآید که به مرور و با گسترش ارتباطات اجتماعی جدید حل خواهد شد.
اگر بخواهیم این تغییرات را بررسی کنیم، با چند دسته تغییر مواجهیم:
تغییر مدرسه: ممکن است در طی یک دوره تحصیلی، مدرسه فرزندتان را به دلایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و … عوض کنید و یا حتی این کار را در وسط سال تحصیلی انجام دهید.
تغییر محل زندگی: ممکن است تنها محل زندگی خود را تغییر دهید، اما مدرسه فرزندتان را عوض نکنید و یا ممکن است هر دو را تغییر دهید.
مهاجرت: مهاجرت به شهر یا کشور دیگری برای برخورداری از زندگی بهتر، شرایط کاری مساعدتر، نزدیکی به اقوام و … صورت میگیرد که هر چه محیط جدید با محیط قبلی تفاوت بیشتری داشته باشد، سازگاری با شرایط جدید سختتر خواهد بود.
محیط زندگی و تاثیر آن بر رشد
روانشناسان، جامعهشناسان، ادیبان و فیلسوفان بسیاری در طول تاریخ بر اهمیت روابط اجتماعی و تاثیر محیط بر افراد گفتهاند. به طوری که حتی برخی از روانشناسان مکتب رفتارگرایی، انسان را به مجموعه پاسخهایی در برابر محرکهای محیطی تقلیل میدهند. این تاثیر و وابستگی در دوران کودکی که رشد سریعتر است، شدت بیشتری دارد. واضح است که هر چقدر وابستگی عاطفی یک محیط و افراد آن بیشتر باشد، جدایی از آن سختتر خواهد بود.
تغییر محیط زندگی و اثرات آن بر کودک
در کودکان زیر سن مدرسه اثرات به شکل گریه کردن، بهانهگیری، بیقراری، اختلال خواب یا کابوسهای شبانه با موضوعاتی مانند از دست دادن والدین و یا ترک شدن از جانب آنها و … اتفاق میافتند.
اما در کودکانی که مدرسه میروند، عدم تمایل به مدرسه، افت تحصیلی، پرخاشگری، تخیلات و رویاهای آشفته و هراس از دست دادن والدین ممکن است رخ دهد.
تغییر محیط زندگی و مدرسه: گسست ارتباطات
همانطور که ژان پیاژه روانشناس مطرح سوئیسی نشان میدهد، در رشد یک کودک در کنار تعامل او با والدین، تعامل با همسالان از اهمیت بسیاری برخوردار است. بزرگسالان به سبب اینکه از تفکر خودمحورانهی کودک آگاه هستند، معمولاً با کودکان بحث و دعوا نمیکنند. در اینجا معاشرت با دیگر کودکان که ملاحظات بزرگسالان را ندارند، باعث میشود به مرور کودک بر خودمحوریاش غلبه پیدا کند و بتواند دنیا را از چشم دیگران نیز ببیند.
حال فرض کنید محیط این کودک که در یک محله و مدرسه خاص به مرور روابط اجتماعی خاصی را برقرار کرده، یکباره تغییر کند. گسست روابط اجتماعی قبلی و زمانی که طول میکشد تا روابط جدید شکل بگیرد، میتواند اضطراب، احساس تنهایی و بهانهگیری کودک را موجب شود. از طرفی این مدت اگر طولانی باشد، اختلال در رشد اجتماعی وی را به دنبال خواهد داشت.
تغییر محیط زندگی و اضطراب جدایی
یکی از ترسهای عمیق در انسانها ترس از طردشدن و تنها ماندن است که در دوران زندگی به شکلهای مختلف خود را نشان میدهد. تغییر محیط زندگی ممکن است احساس بیگانگی و حس تنهایی را به کودک بیشتر القا کند، تا جاییکه حتی در خواب و حتی بیداری، به ترک شدن توسط والدین خود بیندیشد.
ویژگیهای خاص کودکان و آسیب پذیری بیشتر
تغییر محیط بر کودکانی که خجالتیتر هستند و یا اضطراب بیشتری دارند، بیش از سایرین موثر خواهد بود. دوستیابی و ایجاد پیوندهای عاطفی و اجتماعی جدید برای این کودکان سختتر از دیگر کودکان است.
والدین چه کار میتوانند انجام دهند؟
واقعیت این است که حدی از اضطراب و افسردگی در اثر تغییر محیط طبیعی است و جای نگرانی ندارد، اما اگر والدین تغییر مشهودی در رفتار کودک دیدند، بهتر است به یک روانشناس کودک مراجعه کنند.
همچنین انجام امور زیر در جهت ایجاد سازگاری بیشتر بین فرزند و محیط جدید موثر است:
۱) ارتباط بیشتر با کودک تا زمانی که بتواند با محیط جدید سازگاری پیدا کند.
۲) اگر فرزندتان برای رفتن به مدرسه بیقراری میکند، به تدریج ساعت حضور او در مدرسه را افزایش دهید و خودتان نیز به تدریج زمان کمتری را در مدرسه باشید.
۳) اولین تجارب از هر محیط در قضاوت عاطفی ما بسیار مهم هستند. سعی کنید روزهای ابتدای ورود به محیط جدید روزهای خاطرهانگیز و شیرینی باشند.
۴) از معلمان و مسئولان مدرسه بخواهید که با تشویق و تأیید با او برخورد کنند.
4 دیدگاه. دیدگاه تازه ای بنویسید
سلام ضمن خسته نباشید سوالی داشتم، دخترم در پایه هشتم مدرسه غیرانتفاعی مدرسه سختگیری در منطقه ۳ در حال درس خواندن است ولی به علت فشار زیاد درسی از من درخواست داره تا در بین سال تحصیلی مدرسه اش رو عوض کنم و او را در مدرسه دولتی ثبت نام کنم و مدام گریه می کنه و از فشار درس و مدرسه شکایت می کند، لطفا راهنمایی بفرمایید آیا تغییر مدرسه در میان سال اون هم از مدرسه غیرانتفاعی با امکانات خوب به مدرسه دولتی در دوران کرونا صلاح هست؟
سلام دوست عزیز
فرنزد شما باید حضوری برای ارزیابی به روانشناس مراجعه کند.ممکن است این مسئله ناشی از یک مشکل ریشه ای تر باشد که با تغییر مدرسه هم حل نمی شوذ.
موفق باشید.
سلام ضمن خسته نباشید سوالی داشتم، دخترم در پایه هشتم مدرسه غیرانتفاعی مدرسه سختگیری در منطقه ۳ در حال درس خواندن است ولی به علت فشار زیاد درسی از من درخواست داره تا در بین سال تحصیلی مدرسه اش رو عوض کنم و او را در مدرسه دولتی ثبت نام کنم و مدام گریه می کنه و از فشار درس و مدرسه شکایت می کند، لطفا راهنمایی بفرمایید آیا تغییر مدرسه در میان سال اون هم از مدرسه غیرانتفاعی با امکانات خوب به مدرسه دولتی در دوران کرونا صلاح هست؟