فهرست مطالب
چرا برخی نوجوانان ریتم شبانه روزی خوابشان بهم می ریزد؟چرا شب ها تا صبح بیدار می مانند و نمی توانند راحت بخوابند؟این بهم ریختگی ریتم شبانه روزی چه تاثیری می تواند برزندگی نوجوان داشته باشد؟آیا این بهم ریختگی اختلالی است که باید درمان شود؟این ها سوالات بسیاری از والدینی می باشد که ازریتم خواب نوجوانان خود شاکی و صدالبته نگران می باشند.اگر شما هم والد یا نوجوانی هستید که در فرستادن فرزندتان به رختخواب در یک ساعت منطقی مشکل دارید وهم چنین در صبح به سختی می توانید آن ها را از تخت خواب بیرون بکشانید یا خودتان مشکل در بیدار شدن دارید بهتر است در این مقاله با ما همراه شوید.نوجوانانی که دچار این مشکل هستند یعنی به سختی در شب به رختخواب می روند و صبح به سختی از خواب بیدار می شوند ممکن است دچار سندرم تاخیردر فاز خواب باشند.این سندرم،سندرم رایجی در بین نوجوانان می باشد که با فشار ناشی از برنامه ی مدرسه و تغییرات ریتم شبانه روزی بدن در نوجوانانی که به طورطبیعی شب زنده دار هستند،ارتباط دارد.دراین مقاله به این می پردازیم که این سندرم چگونه بر خواب نوجوانان تاثیر می گذارد و منجر به مرض بی خوابی insomnia و خواب آلودی صبحگاهی شود.
سندرم تاخیر در فاز خواب
(Delayed Sleep Phase Syndrom(DSPS یا سندرم تاخیر درفاز خواب نوعی ناهنجاری مربوط به خواب می باشد که در آن ریتم شبانه روزی(چرخه ی خواب و بیداری) ازآن چه که باید باشد عقب می ماند.این افراد در شب دیرتربه رختخواب می روند و روز هم دیرتر از آن چه که معمول است بیدار می شوند.این سندرم درواقع مشکل با ساعت درونی بدن می باشد.DSPS مشکل رایجی در بین همگان می باشد اما معمولا بیشتر بین نوجوانان دیده می شود.تقریبا 15 درصد از نوجوانان و جوانان دچار این سندرم هستند.سندرم تاخیر درخواب شبیه شب زنده داران یا night owl نیست.در شب زنده داری افراد به انتخاب خود بیدار می مانند و دیرمی خوابند اما دراین سندرم افراد تا دیروقت بیدار مانند چراکه ساعت بدنی شان تاخیر دارد.
علائم سندرم DSPS
مشکل در خوابیدن
سندرم تاخیر در خواب،خوابیدن در یک زمان عرف و معمول را سخت می سازد.تاخیر در ساعت درونی به بدن شما می گوید که هشیارباقی بماند.برای مثال شما نمی توانید تا چندساعت بعد از نیمه شب بین ساعت دو تا شش صبح بخوابید.
این سندرم با تلاش برای بیدارماندن برای انجام تکالیف و یا انجام کارها می تواند بدتر شود.
مشکل در بیدار شدن
بخاطراین که شما نمی توانید تا چندساعت بعداز نیمه شب بخوابید،به سختی نیز می توانید در یک ساعت نرمال از خواب بیدارشوید.این امر به این علت است که ساعت درونی تان هنوز به بدنتان شروع به گفتن زمان بیداری نکرده است.خوابیدن تا ظهر یا بعدازظهر دراین سندرم چیزعجیبی نیست!
بی خوابی بیش از اندازه در طول روز
خواب آلودگی در طول روز زمانی اتفاق می افتد که شما نمی توانید در یک زمان معمول بخوابید اما باید در یک زمان معمول از خواب بیدارشوید.در طول روز شما ممکن است به سختی بتوانید تمرکز کنید یا توجه تان را حفظ کنید.
البته حتی اگر شما در یک زمان معمول بخوابید،DSPS احتمال دارد که مانع از خواب عمیق شما گردد و این با خستگی مفرط در طول روز خود رانشان می دهد.
دیگر مشکلات خواب
معمولا سندرم تاخیر درخواب با دیگر مشکلات خواب همراه نمی شود.مگر این که فعالیت های روزانه را مختل کند.شما ممکن است خواب کافی خود را داشته باشید فقط این خواب به تاخیر افتاده است.به علاوه وقتی شما می توانید به خواب بروید مشکلی با خوابیدن و درخواب ماندن نخواهید داشت.مشکل با خوابیدن نیست.مشکل با زمان خوابیدن و بیدارشدن است.
افسردگی ومشکلات رفتاری
اگر شما نمی توانید طبق یک برنامه ی زمانی نرمال بخوابید احتمال ابتلا به افسردگی ناشی از استرس را افزایش می دهید.
بی خوابی روزانه نیز فعالیت های مدرسه یا کار را می تواند مختل سازد.شما دیرحاضر می شوید،روز را از دست می دهید و خیلی سخت می توانید تمرکز کنید.کودکان و نوجوانان با این سندرم ممکن است عملکرد تحصیلی ضعیفی نیز داشته باشند.
سندرم تاخیردر خواب می تواند منجر به وابستگی به کافئین،الکل و داروهای مسکن شود.
علل سندرم تاخیر در خواب
هنوز علت اصلی این سندرم مشخص نشده است اما عواملی می توانند احتمال ایجاد آن را افزایش دهند.
ژنتیک:افرادی که یکی از نزدیکان آن ها دچار این سندرم است،احتمال بیشتری برای ابتلا به DSPS دارند.40 درصد افراد با این سندرم،تاریخچه ی خانوادگی از این اختلال دارند.
تغییرات پس از بلوغ:در بین نوجوانان چرخه ی خواب 24 ساعته ی بدن طولانی ترمی گردد که نیاز به زمان های بیداری بیشتر و خواب دیرتر است.هم چنین نوجوانان قرار است اجتماعی تر گردندو مسئولیت های بیشتری را برعهده بگیرند.
اختلالات روانشناختی و عصب شناختی:
سندرم تاخیر درخواب با اختلالات زیر ارتباط دارد:
اضطراب
بیش فعالی و نقص توجه
وسواس فکری-عملی
بیخوابی مزمن
DSPS ده درصد از افراد با بیخوابی مزمن را تحت تاثیر قرار می دهد.
عادت های خواب ضعیف:علائم این سندرم اگر در صبح نورکافی بهتان نرسد شدیدتر می شود.هم چنین نورشدید در شب نیز می تواند باعث وخیم ترشدن علائم گردد.
تشخیص
معمولا سندرم تاخیر در خواب به اشتباه تشخیص داده می شود.این بیشتر به خاطراین است که اکثرافراد با این سندرم خود را مجبور به دنبال کردن یک برنامه ی نرمال می کنند.اگر به نشانه ی خستگی توجه گردد ممکن است با افسردگی اشتباه گرفته شود و اگر مشکلات درخواب گزارش شود ممکن است به اشتباه مرض بیخوابی تشخیص داده شود.
اگر خودتان یا فرزندتان مشکلات خواب دارید بهتر است با یک متخصص خواب صحبت کنید.بهتر است اگر برای یک هفته خواب با تاخیر دارید با یک متخصص درمیان بگذارید.متخصص خواب با انجام تست های مختلف تشخیص می دهد که آیا شما سندرم تاخیر در خواب دارید یا خیر.
درمان
معمولا درمان این سندرم بیشتر از یک روش را دربرمی گیرد.هدف از درمان نیز نرمال کردن برنامه ی خواب شما با تنظیم کردن ساعت بدنتان می باشد.متخصص با توجه به علائم و سبک زندگی تان بهترین روش از بین روش های زیر را انتخاب می کند:
جلو بردن ساعت درونی تان:هرشب،شما 15 دقیقه زودتر به تخت خواب می روید و هرروز صبح نیز اندکی زودتر بیدارمی شوید.
تاخیر اندازی ساعت درونی تان:در این روش هر شش روز،زمان به تخت خواب رفتن شما حدود یک ساعت تا دو ساعت و نیم به تاخیر می افتد و این تاجایی ادامه می یابد که برنامه ی خواب شما نرمال گردد.
نوردرخشان:بعد از بیدارشدن برای 30 دقیقه کنار یک منبع نور می نشینید.نورصبحگاهی می تواند به شما کمک می کند که با جلو بردن ساعت درونی تان زودتر بخوابید.
داروی ملاتونین:ملاتونین هورمونی است که چرخه ی خواب-بیداری شما را کنترل می کند.مقداراین دارو برای هرکس متفاوت است.
بهبود عادات خواب:بهترین عادات خواب شامل دنبال کردن یک برنامه ی خواب نرمال و دوری از وسائل الکترونیکی قبل از خوابیدن است.هم چنین بهتر است از مصرف کافئین،الکل،تنباکو و فعالیت های بدنی شدید قبل از خواب دوری کنید.
افرادی که دچار این سندرم هستند باید درمان را تاجایی که ساعت بدنی شان به ثبات برسد، ادامه دهند.