فهرست مطالب
تأثیر مارشا لینهان بر رفتاردرمانی دیالکتیکی
رفتاردرمانی دیالکتیکی یا DBT یکی از شناخته شدهترین درمانهای شناختی-رفتاری و اثربخشترین درمان برای اختلال شخصیت مرزی به حساب میآید. دکتر مارشا لینهان، روانشناس آمریکایی، این رویکرد درمانی را در اواخر دهه ۱۹۸۰ پایهگذاری کرد و آن را در سالیان بعد گسترش داد. در این مقاله، به زندگی علمی و حرفهای دکتر مارشا لینهان، بنیانگذار رویکرد DBT نگاهی میاندازیم.
زندگینامه مارشا لینهان
برای بررسی تاریخچهی رفتاردرمانی دیالکتیکی نخست باید زندگی دکتر لینهان را بررسی کنیم. دکتر لینهان پس از سالها دستوپنجه نرم کردن با مشکلات روانی، به تحصیلات آکادمیک در رشتهی روانشناسی روی آورد و سپس به درمانگری پرداخت. دکتر لینهان با مشاهدهی مراجعین مختلف و با الگوبرداری از مشکلات سلامت روانی خود در نوجوانی، رویکرد DBT را پایهگذاری کرد. قبل از پرداختن به این رویکرد، زندگینامه دکتر مارشا لینهان را به صورت مختصر بررسی میکنیم.
سالهای اولیه زندگی مارشا لینهان
در سال ۱۹۴۳ میلادی، در تولسای ایالت اوکلاهوما، یک مرد روغن فروش و همسرش صاحب سومین فرزند خود به نام مارشا شدند. پدر و مادر مارشا در مجموع، صاحب ۶ فرزند شدند که هیچیک از آنان مشکلات مارشا را به همراه نداشت. مادر مارشا یک زن اجتماعی و خوشبرخورد، اما سختگیر بود. تمام برادران و خواهران مارشا نیز فرزندان موفقی بودند که در زمینه تحصیلی شهرت زیادی داشتند.
مارشا کودک بیاستعدادی نبود، او یک دانشآموز بسیار موفق بود و خیلی زود نواختن پیانو را فرا گرفت و به آن مسلط شد، اما از همان سنین کودکی، درگیر مقایسه خود با خواهران و برادرانش بود. دکتر لینهان بعدها و در مصاحبههایش بیان کرد که در دوران کودکی و نوجوانی به شدت با احساس ناکافی بودن دستوپنجه نرم میکرده است. احساسات متناقض و اذیتکننده مارشا ادامه یافت، تا زمانی که او به نقطه عطف زندگی خود در نوجوانی رسید.
مواجهه با مشکلات سلامت روان
شروع مشکلات سلامت روان مارشا، با سردردهایی شدید و طولانی همراه بود که او را وادار میکرد تا تمام روز را روی تخت خود بماند. به مرور و در ۱۷ سالگی، سردردها با نشانههایی از خود آسیبرسانی و اقدام به خودکشی همراه شد. یکی از خواهران دکتر لینهان میگوید در آن زمان و در شهر تولسا، هیچ کس نمیدانست بیماری روانی چیست و پدر و مادر او نیز نمیفهمیدند که مارشا چه مشکلی دارد.
در نهایت یکی از روانپزشکان به والدین مارشا توصیه میکند تا او را در یک بیمارستان سلامت روان بستری کنند. زمانی که مارشا به بیمارستان رفت، روی تمام بدنش نشانههایی از خودآسیبرسانی با اجسام تیز و سوختگی با سیگار دیده میشد و او به طور مکرر و از روی عادت، دست به رفتارهای خودآسیبرسان و خودکشی میزد. پزشکان مارشا را مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی تشخیص دادند و او تحت درمان دارویی و شوک الکتریکی قرار گرفت. هیچ یک از این درمانها برای مارشا کارساز نبود و نشانگان نابهنجاری روانی او، بر جای خود باقی ماند.
در مدت بستری بودن مارشا در بیمارستان روانی، او در یک اتاق کوچک که در آن یک میز و یک تخت قرار داشت زندگی میکرد. او به وسایل خطرناک و اجسام تیز دسترسی نداشت، لذا تنها روش ممکن را برای آسیبزدن به خود انتخاب کرد، کوبیدن سرش به زمین و دیوارهای اتاق. دکتر لینهان درباره آن دوران میگوید:
“من در جهنم بودم. انگار کسی که به من آسیب میرساند، من نبودم و شخص دیگری کنترل من را به دست گرفته بود. نمیتوانستم آن را متوقف کنم، انگار فقط میخواستم دیگر زنده نباشم.”
مارشا مجموعاً ۲۶ ماه در بیمارستان روانی بستری بود و پزشکان بیمارستان او را یکی از پرمشکلترین بیماران بیمارستان میدانستند. او در نهایت بدون هیچ موفقیتی در درمان، پس از تشخیص ابتلا به اختلال شخصیت مرزی یا BPD، در حوالی ۲۰ سالگی از بیمارستان ترخیص شد.
دستاوردها و چالشهای شغلی
مارشا یک کاتولیک معتقد بود. اکثر مواقع را در کلیسا سپری میکرد و به عبادت میپرداخت. او یک بار دیگر نیز در بیمارستان بستری شد و پس از ترخیص، شروع به تحصیل و کار کرد. او در آن زمان نیز نشانگان رفتار خودکشی و خودآسیبرسان خویش را بروز میداد و مشکلاتش حلناشدنی به نظر میرسید.
شبی که زندگی مارشا را دگرگون کرد، در کلیسا اتفاق افتاد. او برای عبادت به آنجا رفته بود و ناگهان حس کرد که چیز عجیبی را تجربه میکند. او احساس کرد خود را تماماً و آنطور که هست، «پذیرفته است». این پذیرش بیقید و شرط اساس تغییر زندگی مارشا بود، چیزی که مارشا اکنون آن را “پذیرش خالص” یا “Radical Acceptance” مینامد.
اگرچه مارشا پس از آن هم، حالات روانی نابهنجار را تجربه کرد (از جمله بازگشت افکار خودکشی بعد از به پایان رسیدن رابطه عاطفیاش)، با این حال به گفتهی خود او، پذیرش خالصی که مارشا کسب کرده شرایط را به کل تغییر داد و او را در مسیر سلامت قرار داد.
دکتر لینهان پس از دریافت مدرک دکتری خود در سال ۱۹۷۱، شروع به کار با مراجعین دارای مشکلات سلامت روان کرد. او در ابتدا، تمرکز خود را روی مراجعینی با رفتارهای خودکشی گذاشت. دکتر لینهان معتقد بود که افرادی که در رفتارهای خودکشی دارند، تنهاترین و آسیبپذیرترین قشر مراجعین محسوب میشوند، چرا که به آخر خط رسیدهاند و خود را آن چنان بی ارزش میپندارند و آنقدر از تغییر ناامیدند که دست به خودکشی میزنند.
دکتر لینهان پس از کار با مراجعین دارای رفتار خودکشی و در طی سالها، به این نتیجه رسید که دو عنصر “پذیرش” و “تعهد به تغییر” مهمترین عناصری هستند که مراجعین را وادار به تغییر شرایط خود میکنند. در میانه همین کشفیات بود که پایههای رویکرد رفتاردرمانی دیالکتیکی یا DBT چیده شد. تاثیر مارشا لینهان بر رواندرمانی به وسیله تجربیات او در زمینه درمان اختلال شخصیت مرزی تحکیم شد.
نوآوریهای مارشا لینهان در درمان اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی یا BPD یک اختلال شخصیتی مزمن است که منجر به بیثباتی رفتاری و هیجانی فرد میشود و فرد را وادار به انجام رفتارهای خودآسیبرسان میکند. یکی از گستردهترین نوآوریها و کاربردهای DBT، درمان اختلال شخصیت مرزی است.
دکتر لینهان معتقد است که مشکلات سلامت روان او در دوران جوانی ناشی از همین اختلال بوده و خود او یکی از مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی محسوب میشده است. به همین دلیل، او تصمیم گرفت تا در ادامه مسیر حرفهای و دستاوردهای خود، تمرکزش را بر روی درمان مراجعین مبتلا به اختلال شخصیت مرزی بگذارد.
لینهان معتقد بود که مراجعین دارای اختلال شخصیت مرزی زمانی وارد مسیر بهبود میشوند که خود و زندگی خود را، آن چنان که هست بپذیرند. طبق تکنیکهای ابداعی مارشا لینهان در DBT، “پذیرش” اساسیترین عنصر درمانی در رویکرد مارشا لینهان است که خود او را نیز از سالهای تاریک زندگیاش نجات داد.
مطالعات موردی و کاربرد DBT در درمان BPD همگی خبر از اثرگذاری این رویکرد میدهند. یک پژوهش انجامشده توسط محققان دانشگاه واشنگتون بر روی مراجعین دارای اختلال مرزی نشان داد که مراجعینی که تحت درمان DBT قرار گرفتهاند و در جلسات درمانی هفتگی خود حاضر میشوند، در مقایسه با سایر مراجعین دارای اختلال شخصیت مرزی که تحت سایر درمانها بودند، کاهش رفتارهای خودکشی را نشان دادند. طبق این پژوهش، حتی میزان بستری شدن آنها در بیمارستان کمتر شد و با درصد بالاتری در پروسهی درمان خود پافشاری کردند. بهتر است بدانیم که نقش DBT در پیشرفت درمان اختلالات روانی توسط پژوهشهای متفاوتی به اثبات رسیده است.
DBT: نظریه و تکنیکهای درمانی ابداعی لینهان
دکتر مارشا لینهان سرانجام در اواخر دهه ۱۹۸۰ و با الهام از تجربیات شخصی زندگی خود و تجربیات کار با مراجعین، رویکرد رفتاردرمانی دیالکتیکی یا DBT را به جامعه روانشناسی معرفی کرد.
نظریه رفتاردرمانی دیالکتیکی یا DBT یک رویکرد رفتاردرمانی مبتنی بر پذیرش است. دکتر لینهان از عناصر رفتاردرمانی استفاده کرد و سپس مواردی مثل ذهنآگاهی یا مایندفولنس و تکنیکهای مدیتیشن، این رویکرد را شکل داد. شما میتوانید در مورد پایههای فلسفی رفتاردرمانی دیالکتیکی و فرضیات آن بیشتر بخوانید.
امروزه، رویکرد رفتاردرمانی دیالکتیکی به طور گسترده برای درمان مراجعین دارای اختلال شخصیت مرزی، رفتار خودکشی، اختلالات تغذیه و اختلالات سومصرف موادمخدر استفاده میشود.
تجربهی شخصی دکتر مارشا لینهان در ابداع DBT باعث شد مشکلی که تا مدتها به سختی درمان میشد، عمیقتر درک شود و به مرور، در مسیر درمان قرار گیرد.
کتابها و مقالات: میراث علمی لینهان
دکتر لینهان طی سالهای زیست خود، کتابها و مقالات زیادی در زمینه رفتاردرمانی دیالکتیکی منتشر کرده است که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
ساختن زندگیای که ارزش زیستن دارد
نویسنده: مارشا لینهان
مترجم: الهام موسویان
انتشارات: بینش نو (۱۴۰۱)
Building A Life Worth Living
By: Marsha M. Linehan
Publisher: Random House Trade Paperbacks (2021)
مدارا با سرطان
نویسنده: مارشا لینهان، الیزابت استانز
مترجم: پریسا همایونپور
انتشارات: ارجمند (۱۴۰۲)
Coping with Cancer: DBT Skills to Manage Your Emotions and Balance Uncertainty with Hope
By: Marsha M. Linehan, Elizabeth Cohn Stuntz
Publisher: The Guilford Press (2021)
برگهها و کاربرگهای مهارتآموزی DBT (کتاب کار)
نویسنده: مارشا لینهان
مترجم: مریم دانیالی
انتشارات: ارجمند (۱۴۰۰)
DBT Skills Training Handouts and Worksheets
By: Marsha M. Linehan
Publisher: The Guilford Press (2014)
راهنمای مهارتآموزی رفتاردرمانی دیالکتیکی
نویسنده: مارشا لینهان
مترجم: خدیجه علوی
انتشارات: ارجمند (۱۳۹۹)
DBT Skills Training Manual
By: Marsha M. Linehan
Publisher: The Guilford Press (2014)
راهنمای اجرای رفتاردرمانی دیالکتیکی برای درمان اختلال شخصیت مرزی
نویسنده: مارشا لینهان
مترجم: خدیجه علوی، نادیا شاملو
انتشارات: ارجمند (۱۳۹۹)
Skills Training Manual for Treating Borderline Personality Disorder
By: Marsha M. Linehan
Publisher: The Guilford Press (1993)
رفتاردرمانی دیالکتیکی: کتاب راهنمای مهارتها
نویسنده: مارشا لینهان
مترجم: سارا قربانی
انتشارات: ارجمند (۱۴۰۰)
Cognitive-Behavioral Treatment of Borderline Personality Disorder
By: Marsha M. Linehan
Publisher: The Guilford Press (1993)
Dialectical Behavior Therapy with Suicidal Adolescents
By: Marsha M. Linehan, Alec L. Miller, Jill H. Rathus
Publisher: The Guilford Press (2019)
DBT Teams: Development and Practice
By: Marsha M. Linehan, Jennifer H.R. Sayers
Publisher: The Guilford Press (2019)
مارشا لینهان به همراه همکاران خود تحقیقات بسیاری در حوزهی رفتاردرمانی دیالکتیکی و اثربخشی آن بر اختلالات مختلف انجام داده است. از طریق پروفایل پژوهشی دکتر لینهان میتوانید به مقالات وی دسترسی داشته باشید.
موسسه فناوری رفتاری دکتر لینهان: ادامهدهنده میراث او
میراث و تأثیر طولانیمدت مارشا لینهان در رواندرمانی باعث شد تا در سال ۱۹۹۷، موسسه فناوری رفتاری دکتر لینهان با عنوان BTECH و با هدف افزایش آگاهی نسبت به درمان رفتاری دیالکتیکی ایجاد شود.
این موسسه سالیانه تعداد زیادی از روانشناسان را برای درمان در زمینه رفتاری تربیت میکند و جدا از برگزاری دورههای آموزشی، به ارائه خدمات پژوهشی و درمانی نیز میپردازد.
آنچه آموختیم
دکتر مارشا لینهان، یک روانشناس مطرح آمریکایی است و در دوران جوانی خود، درگیر اختلال شخصیت مرزی بوده است. دکتر لینهان پس از تحصیل در رشته روانشناسی، با تکیه بر تجربه شخصی خود، دانش روانشناختی و تجربه کار با مراجعین دارای اختلال BPD، یک رویکرد درمانی جدید به نام رفتاردرمانی دیالکتیکی یا DBT پایهگذاری کرد. مبارزه با چالشهای سلامت روان توسط مارشا لینهان، رفتاردرمانی دیالکتیکی را به یکی از رایجترین درمانهای شناختی-رفتاری تبدیل کرد. این درمان به طور گسترده برای درمان اختلال شخصیت مرزی استفاده میشود.
سوالات متداول
دکتر مارشا لینهان رفتاردرمانی دیالکتیکی را با تکیه بر دانش و تجربه کاری با مراجعین اختلال شخصیت مرزی و همچنین تجربیات زندگی شخصی خود شکل داده است.
مارشا لینهان سالها با اختلال شخصیت مرزی دست و پنجه نرم کرد و پس از تحصیلات در رشته روانشناسی و اخذ دکتری خود، تمرکز خود را بر روی درمان مراجعین با مشکلات رفتاری شدید گذاشت.
رفتاردرمانی دیالکتیکی با استفاده از تکنیکهای ذهن آگاهی و تنفس، سطح تنش مراجعین مرزی را پایین میآورد و همچنین آنها را در مسیر پذیرش کامل شرایط خود یاری میکند.
یکی از موثرترین تکنیکهای DBT در درمان اختلال شخصیت مرزی، تکنیک تحمل پریشانی است که در آن به مرور تلاش میشود یا مراجع هیجانات و احساسات غالب بر خود و همچنین موقعیتهای پریشانکننده را بپذیرد و تحمل کند.
مارشا لینهان کتابها و مقالات زیادی در زمینه رفتاردرمانی دیالکتیکی نگاشته است. ساختن زندگیای که ارزش زیستن دارد، رفتاردرمانی دیالکتیکی، برگهها و کاربرگهای مهارتآموزی DBT، راهنمای مهارتآموزی رفتاردرمانی دیالکتیکی و راهنمای اجرای رفتاردرمانی دیالکتیکی برای درمان اختلال شخصیت مرزی از کتابهای او هستند.
رفتاردرمانی دیالکتیکی مفهوم پذیرش را به طور جدی وارد رواندرمانی کرد و همچنین درمان اختلال شخصیت مرزی را در مراحل جدیدی گسترش داد.
References:
- BetterHelp Editorial Team (2023). Marsha Linehan And How She Discovered The Dialectical Behavioral Therapy. From www.betterhelp.com.
- Carey B. (2011). Expert on Mental Illness Reveals Her Own Fight. From www.nytimes.com.
- www.depts.washington.edu
- www.behavioraltech.org